دعاوی مرتبط با اراضی طبیعی یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین شاخه‌های حقوقی در حوزه املاک و اراضی است که ماهیت عمومی و دولتی این زمین‌ها چالش‌های حقوقی متعددی را ایجاد می‌کند. این زیردسته طیف گسترده‌ای از اختلافات را در بر می‌گیرد؛ از اعتراض به تصمیمات کمیسیون‌های تشخیص منابع طبیعی در خصوص ملی یا موات اعلام شدن اراضی (تطبیق نقشه‌ها و اسناد)، تا منازعات مربوط به اراضی ساحلی (حریم ۶۰ متری دریا و تالاب‌ها) و اراضی آبی و بستر رودخانه‌ها (تعیین حریم و بستر قانونی). همچنین، دعاوی مرتبط با اراضی موات و بایر شهری و غیرشهری و پرونده‌های حساس محیط زیست و تغییر کاربری‌های غیرمجاز، ذیل این بخش بررسی می‌شوند. احقاق حقوق در این پرونده‌ها نیازمند تسلط بر رویه‌های دیوان عدالت اداری، مراجع ثبتی و موازین خاص حقوق عمومی و خصوصی است تا از تضییع حقوق افراد در برابر دولت و بالعس جلوگیری شود.