اشتراک گذاری
وکیل دکتر سیدمهدی حجتی
۱۱ تیر ۱۴۰۴
دفاع در برابر اتهام خیانت در امانت در خصوص عدم استرداد مال
در پرونده‌هایی که موضوع آن اتهام خیانت در امانت به‌دلیل عدم استرداد مال است، شاکی غالباً ادعا می‌کند که مالی را به‌صورت امانی در اختیار مشتکی‌عنه قرار داده و قرار بوده در موعد معینی مسترد گردد، اما متهم از استرداد آن خودداری کرده است. در چنین مواردی، وظیفه وکیل مدافع، بررسی دقیق عناصر قانونی جرم خیانت در امانت و فراهم کردن مستندات برای رد اتهام است.
ارکان قابل بررسی در مقام دفاع
برای دفاع مؤثر در این نوع پرونده‌ها، توجه به دو نکته کلیدی ضروری است:
- هدف و نوع رابطه حقوقی در زمان انتقال مال به متهم؛
- اقدامات شاکی برای مطالبه مال پیش از شکایت کیفری.
تفاوت میان قرض و امانت
اگر ادعای شاکی آن باشد که وجه یا مال موضوع اختلاف را به متهم قرض داده، دفاع روشن است:
در عقد قرض، مالکیت مال به مقترض منتقل می‌شود و او حق انجام تصرفات مالکانه دارد. بنابراین، عنصر سپردن مال امانی که پایه تحقق بزه خیانت در امانت است، وجود ندارد. از این رو، موضوع ماهیت حقوقی دارد نه کیفری و بزه خیانت در امانت محقق نمی‌شود.
بررسی رفتار متهم پس از موعد استرداد
چنانچه رابطه طرفین از جنس قرض نباشد و موضوع پرونده مربوط به امانت‌سپاری باشد، نکته اساسی در دفاع آن است که آیا شاکی پیش از طرح شکایت، نسبت به مطالبه مال اقدامی انجام داده یا خیر؟ به‌طور معمول این اقدام با ارسال اظهارنامه انجام می‌شود.
- اگر اظهارنامه‌ای ارسال شده و متهم بدون دلیل موجه از استرداد مال خودداری کرده، باید بررسی کرد که آیا رابطه امانی واقعی و اثبات‌پذیر میان طرفین وجود داشته یا خیر.
- اگر شاکی هیچ اقدامی برای مطالبه مال نکرده، می‌توان استدلال کرد که رفتار متهم فاقد عنصر تصاحب و سوء نیت کیفری بوده و صرفاً نمی‌توان بر مبنای عدم استرداد، او را به خیانت در امانت محکوم کرد.
ضرورت اثبات «رابطه امانی» و «تصاحب»
بزه خیانت در امانت بدون احراز سپردن مال و تصاحب مال با سوء نیت محقق نمی‌شود. در صورتی‌که شاکی نتواند اثبات کند:
- که مالک یا مأذون از سوی مالک در سپردن مال بوده،
- و اینکه مال موضوع امانت را مطالبه کرده ولی متهم از بازگرداندن آن به‌طور متقلبانه یا با سوء نیت امتناع کرده است،
در این صورت با استناد به فقدان رکن مادی یا روانی جرم، می‌توان تقاضای قرار منع تعقیب یا حکم برائت را مطرح نمود.
جمع‌بندی
در دفاع از موکل در چنین پرونده‌هایی، استناد به ماهیت رابطه (قرض یا امانت)، اقدامات شاکی برای مطالبه مال، و فقدان عناصر قانونی جرم خیانت در امانت می‌تواند منجر به رفع اتهام و صدور قرار برائت یا منع تعقیب گردد.
.png)
