اشتراک گذاری
گروه حقوقی فرنو
۱۳ تیر ۱۴۰۴
کلیدواژه‌ها:
(متصدی حمل / راننده / حمل‌ونقل / خسارت کالا / مسئولیت مدنی / دعوای حمل‌ونقل)
سؤالات:
- در چه مواردی متصدی حمل و راننده در قبال خسارت کالا یا مسافر مسئول‌اند؟
- مبنای قانونی مسئولیت متصدی حمل چیست؟
- چه اقدامات حقوقی و کیفری علیه متصدی یا راننده قابل طرح است؟
حمل‌ونقل کالا و مسافر یکی از ارکان مهم تجارت و اقتصاد است. در فرآیند حمل، اگر خسارتی به کالا یا شخص وارد شود، مسئولیت متوجه متصدی حمل (شرکت حمل‌ونقل) و گاهی راننده خواهد بود. قانون‌گذار در قانون مدنی، قانون تجارت و قانون حمل‌ونقل، مقرراتی را برای تعیین این مسئولیت‌ها پیش‌بینی کرده است. شناخت این مسئولیت‌ها، برای ارسال‌کنندگان، صاحبان بار، بیمه‌گران، شرکت‌های حمل‌ونقل و رانندگان بسیار مهم است.
🔹 مبنای قانونی مسئولیت متصدی حمل
مطابق ماده ۳۸۶ قانون تجارت:
"متصدی حمل مسئول خسارات وارده به مال‌التجاره است، مگر اینکه ثابت کند تلف یا نقصان مستند به قوه قاهره یا ماهیت کالا یا تقصیر ارسال‌کننده بوده است."
بنابراین اصل، مسئولیت متصدی حمل مفروض است مگر اینکه از خود رفع مسئولیت کند.
همچنین مطابق ماده ۵۱۴ قانون مدنی:
"در صورت تلف یا نقص عمدی یا بر اثر تقصیر متصدی، وی ضامن است."
مصادیق خسارت و مسئولیت:
1. خسارت به کالا
- شکستگی، فساد، مفقودی، سرقت، یا تأخیر در تحویل
- حمل ناصحیح، بارگیری غیراصولی، شرایط نامناسب نگهداری
2. خسارت به مسافر (در حمل‌ونقل عمومی)
- حوادث رانندگی ناشی از قصور راننده
- عدم رعایت مقررات ایمنی
- توقف طولانی یا رفتار نامناسب
3. خسارات غیرمستقیم
- ضرر تجاری ناشی از تأخیر در تحویل
- افت اعتبار بازرگانی یا لغو قرارداد
مسئولیت راننده در قبال خسارت:
اگر خسارت ناشی از قصور شخص راننده (نه شرکت) باشد، وی ممکن است مستقیماً مسئول شناخته شود. مثلاً:
- رانندگی در حال خواب‌آلودگی یا بی‌احتیاطی
- عدول از مسیر توافق‌شده
- توقف در محل نامناسب یا واگذاری وسیله به شخص ثالث
در این موارد، امکان اقامه دعوای مستقیم علیه راننده وجود دارد.
اقدامات قضایی قابل طرح:
1. دعوای مطالبه خسارت علیه متصدی حمل
- مرجع: دادگاه حقوقی محل وقوع خسارت یا اقامتگاه متصدی
- مستند: بارنامه، صورت‌جلسه تحویل، بیمه‌نامه، گزارش کارشناسی
2. دعوای مسئولیت مدنی علیه راننده (در صورت خطای شخصی)
- به استناد قانون مسئولیت مدنی
- برای مطالبه خسارت مادی و معنوی
3. شکایت کیفری (در صورت تخلف یا جرم)
- مانند خیانت در امانت، سرقت، جعل بارنامه، یا تحویل عمدی نادرست
4. ارجاع به بیمه‌گر در صورت بیمه بودن کالا
- طرح دعوای مطالبه خسارت علیه شرکت بیمه طبق شرایط بیمه‌نامه
مدارک مورد نیاز:
- بارنامه رسمی
- رسید تحویل کالا
- قرارداد حمل
- فاکتور ارزش کالا
- گزارش کارشناس رسمی دادگستری
- گواهی گمرکی (در حمل‌ونقل بین‌المللی)
- شهادت شهود یا تصاویر ثبت‌شده
پاسخ به سؤالات:
- در چه مواردی متصدی حمل و راننده در قبال خسارت کالا یا مسافر مسئول‌اند؟
هرگاه تلف یا نقص کالا یا آسیب به مسافر ناشی از تقصیر یا قصور آن‌ها باشد، مگر آنکه قوه قاهره یا عامل خارجی اثبات شود.
- مبنای قانونی مسئولیت متصدی حمل چیست؟
ماده ۳۸۶ قانون تجارت و مواد ۵۱۴ تا ۵۱۷ قانون مدنی، اصل مسئولیت متصدی حمل را با فرض بر عهده بودن خسارت معرفی کرده‌اند.
- چه اقدامات حقوقی و کیفری علیه متصدی یا راننده قابل طرح است؟
دعوای حقوقی برای مطالبه خسارت، شکایت کیفری در موارد تخلف یا جرم، و مراجعه به بیمه‌گر در صورت وجود پوشش بیمه.
۵ نکته کلیدی:
- متصدی حمل در برابر کالا تا مرحله تحویل مسئول است مگر خلاف آن را ثابت کند.
- راننده فقط در صورت قصور یا تقصیر شخصی مسئول است، نه در حالت معمول.
- بارنامه سند اصلی در اثبات تعهدات متصدی حمل است.
- بیمه حمل می‌تواند خسارات را جبران کند اما مانع مسئولیت متصدی نیست.
- در صورت اثبات سوءنیت یا خیانت، امکان تعقیب کیفری متصدی یا راننده وجود دارد.
.png)
