وکیل محمد سمیعی
۰۶ مرداد ۱۴۰۴
اشتراک گذاری
کلیدواژه‌ها:
کارمند / پرسنل/ محرمانگی / اطلاعات تجاری
مقدمه
در دنیای رقابتی امروز، حفاظت از اطلاعات تجاری سازمان‌ها اهمیتی حیاتی پیدا کرده است. پرسنل و کارمندان به‌عنوان عناصر کلیدی در جریان فعالیت‌های داخلی، به اطلاعات حساس و گاه محرمانه فنی و تجاری دسترسی دارند. عدم کنترل و مدیریت افشای این اطلاعات می‌تواند منجر به خسارات جبران‌ناپذیری شود و بعضاً یک تهدید جدی برای هر کسب و کاری تلقی می گردد. به همین دلیل، انعقاد قرارداد محرمانگی با پرسنل و کارمندان به یک ضرورت حرفه‌ای و قانونی تبدیل شده است که شایسته می نماید هر مدیر و صاحب کسب و کاری اهتمام ویژه ای بدان نماید.
- سوال اول: قرارداد محرمانگی با کارمند دقیقاً چه چیزی را پوشش می‌دهد؟
- سوال دوم: چرا کارفرمایان باید از کارمندان و پرسنل خود چنین قراردادی بگیرند؟
- سوال سوم: چه زمانی باید قرارداد محرمانگی امضا شود؟
- سوال چهارم: چه پیامدهایی برای نقض قرارداد محرمانگی توسط کارمند وجود دارد؟
نکات مهم در خصوص قرارداد محرمانگی در ایران
-
۱. مبنای قانونی قرارداد محرمانگی
در ایران، قراردادهای محرمانگی به‌عنوان یک قرارداد خصوصی محسوب می‌شوند و مشمول اصل آزادی اراده ها مستند به ماده ۱۰ قانون مدنی هستند. بر اساس این ماده:
«قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد کرده‌اند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد، نافذ است.»
پس NDA و یا همان قرارداد محرمانگی به شرط مشروع بودن مفادش، دارای اعتبار قانونی است.
-
۲. تعریف دقیق اطلاعات محرمانه
در متن قرارداد، باید دقیقاً مشخص شود که چه اطلاعاتی محرمانه تلقی می‌شوند. این اطلاعات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اطلاعات مالی و حسابداری
- لیست مشتریان یا تأمین‌کنندگان
- اطلاعات فنی و فرمولاسیون محصولات
- استراتژی‌های بازاریابی
- فایل‌ها، نرم‌افزارها و اسناد داخلی مرتبط با کسب و کار کارفرما
تعاریف مبهم ممکن است باعث بی‌اثر شدن قرارداد در مراجع قضایی شود.
-
۳. مدت زمان تعهد به محرمانگی
در قرارداد باید مشخص شود که:
- مدت تعهد محرمانگی تا چه زمانی است (مثلاً تا 5 سال بعد از اتمام همکاری).
- آیا این تعهد پس از پایان همکاری نیز ادامه دارد یا فقط تا پایان قرارداد کاری معتبر است. بهتر است که ذیل این بخش از قرارداد موارد استثناء هم احصاء گردد. مثلا قید گردد چنان چه کارمند ثابت نماید در زمان انتقال اطلاعات و افشاء آن، آن اطلاعات در دسترس عموم بوده است.
-
۴. پیش‌بینی ضمانت اجرا (وجه التزام)
یکی از مهم‌ترین نکات در قرارداد محرمانگی این است که اگر کارمند یا طرف متعهد، اطلاعات را افشاء کرد چه خسارتی باید بپردازد؛ البته که در این بخش تعیین وجه التزام متناسب با ارزش اطلاعات توصیه می گردد.
• میزان وجه التزام یا جریمه چگونه محاسبه می‌شود؟
پیشنهاد می‌شود مبلغ مشخصی برای هر مورد نقض تعیین شود، مثلاً:
«در صورت افشای اطلاعات، متعهد موظف است مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال به عنوان خسارت پرداخت نماید.»
-
۵. نحوه اثبات افشا و رسیدگی حقوقی
در ایران، اثبات افشای اطلاعات توسط طرف مقابل کار آسانی نیست. بنابراین توصیه می‌شود:
- کارفرما دسترسی‌های اطلاعاتی را مستندسازی کند.
- در صورت نیاز، قرارداد را در دفاتر رسمی یا اسناد معتبر تنظیم کند.
- در قرارداد قید شود که تقدیم فایل‌ها، ایمیل‌ها، چت‌های کاری و سایر اطلاعات الکترونیکی نیز مشمول محرمانگی است.
-
۶. عدم تعارض با سایر قوانین
قرارداد محرمانگی نباید:
- حق کار مشروع و قانونی طرف مقابل را سلب کند.
- شامل اطلاعاتی باشد که افشای آن بر اساس قانون الزامی است (مثلاً برای مراجع قضایی یا سازمان مالیاتی).
-
۷. امکان گنجاندن شرط داوری یا مرجع حل اختلاف
پاسخ به سوالات :
-
سوال اول: قرارداد محرمانگی با کارمند دقیقاً چه چیزی را پوشش می‌دهد؟
قرارداد محرمانگی (NDA) بین کارفرما و کارمند، توافق‌نامه‌ای است که در آن کارمند متعهد می‌شود اطلاعاتی مانند برنامه‌های تجاری، فهرست مشتریان، استراتژی‌های بازاریابی، اطلاعات فنی و هرگونه داده محرمانه دیگری را بدون اجازه کارفرما افشا نکند. این قرارداد نه‌تنها در طول دوره همکاری معتبر است، بلکه معمولاً پس از پایان همکاری نیز ادامه دارد. هدف از این قرارداد، تضمین امنیت اطلاعات تجاری و جلوگیری از نشت داده‌ها به رقباست.
-
سوال دوم: چرا کارفرمایان باید از کارمندان و پرسنل خود چنین قراردادی بگیرند؟
کارمندان به‌صورت روزمره با اطلاعات مهمی از درون سازمان سروکار دارند. در صورت عدم وجود تعهد قانونی، این اطلاعات می‌تواند به راحتی در اختیار رقبا یا اشخاص ثالث قرار گیرد. این مسئله به‌ویژه در صنایع مبتنی بر نوآوری، فناوری یا خدمات تخصصی پررنگ‌تر است. قرارداد محرمانگی نقش بازدارنده‌ای ایفا کرده و به کارفرما این امکان را می‌دهد که در صورت افشای اطلاعات، از ابزارهای قانونی برای پیگیری موضوع استفاده کند.
-
سوال سوم: چه زمانی باید قرارداد محرمانگی امضا شود؟
بهترین زمان برای انعقاد قرارداد محرمانگی، پیش از شروع همکاری و هم‌زمان با عقد قرارداد اصلی کار است. در برخی موارد، این قرارداد به صورت جداگانه و بعد از شروع به کار نیز قابل انعقاد است، اما امضای آن در ابتدای همکاری باعث شفاف‌سازی انتظارات و ایجاد فضای حرفه‌ای و مسئولانه می‌شود. این موضوع به کارمند نیز کمک می‌کند تا حدود اطلاعات محرمانه را بداند و مسئولیت خود را بهتر درک کند.
-
سوال چهارم: چه پیامدهایی برای نقض قرارداد محرمانگی توسط کارمند وجود دارد؟
نقض قرارداد محرمانگی می‌تواند عواقب حقوقی و مالی جدی برای کارمند داشته باشد. بسته به متن قرارداد، کارفرما می‌تواند از طریق مراجع قضایی، خسارت ناشی از افشای اطلاعات را مطالبه کند. همچنین ممکن است در قرارداد، جریمه‌هایی برای تخلف پیش‌بینی شده باشد. این اقدامات نه تنها نقش بازدارنده دارند، بلکه در موارد نقض واقعی، امکان جبران خسارات را فراهم می‌کنند.
5 .نکته کلیدی در مورد قرارداد محرمانگی
- تعریف دقیق و شفاف اطلاعات محرمانه، اساس اعتبار قرارداد است.
- تعهد به محرمانگی باید در طول همکاری و بعد از پایان آن مشخص شود.
- پیش‌بینی جریمه یا وجه التزام برای نقض قرارداد، بازدارنده و ضروری است.
- قرارداد نباید حقوق قانونی کارمند را محدود یا نقض کند.
- ثبت و مستندسازی قرارداد، اثربخشی پیگیری حقوقی را افزایش می‌دهد.
جمع‌بندی
اطمینان از محرمانه ماندن اطلاعات تجاری، بخشی جدایی‌ناپذیر از مدیریت حرفه‌ای منابع انسانی است. قرارداد محرمانگی با کارمندان، ابزاری مهم برای حفظ اسرار تجاری و ایجاد اعتماد متقابل میان کارفرما و پرسنل به شمار می‌رود. این اقدام ساده می‌تواند از بروز بحران‌های سنگین و جبران‌ناپذیر جلوگیری
.png)
